Yoga leidt tot niets

Yoga is het stilzetten van de wijzigingen van het denken (YS 1.2)

“Ik begrijp hier werkelijk niets van…”, verzuchtte een van de deelnemers aan de docentenopleiding. We zaten met de groep aan tafel, in het midden stond een thermoskan met thee en een bakje met nootjes. Na een 1,5 uur durende yogales was het nu tijd geworden voor de theoretische kant van de Yoga: De Yoga Sutra’s van Patanjali. De opdracht was om de eerste sutra te gaan “diep lezen”, met een vinger onder de regel en vervolgens een aantekening te maken wanneer er iets was in de tekst dat je raakte. Na 5 minuten werden de eerste woorden opgeschreven en er waren zelfs al deelnemers die een heel a4 vol hadden na een kwartier. Waarna we gezamenlijk de sutra gingen ontleden en hiermee inzicht kregen in de geschiedenis van de Klassieke Yoga. “Het lijkt wel een heilige tekst”, wist iemand na afloop te vertellen.

Zet jezelf op zij

“Neem niet alleen mijn woorden op, maar begrijp wat ik wil zeggen.”, schreef Nishida Kitaro, de belangrijkste Japanse filosoof van de twintigste eeuw. Ik besefte dat het dit was wat we met elkaar aan het doen waren: jezelf op zij zetten tijdens het lezen van de teksten. En dat kan alleen door zoveel mogelijk openheid te genereren. Na een meditatie lijkt het wel of deze “heilige teksten”, een veel diepere lading met zich meebrengen, dan wanneer je het oppervlakkig leest. Het gaat erom om deze diepere lading te kennen, te begrijpen, het te ervaren en het vervolgens ook uit te kunnen leggen aan je leerlingen. Want daarvoor kwamen deze docenten: om yoga een plek te geven in hun school.  

Een gemeen stemmetje in me

Ook ik had mijn oefening in “diep lezen”. En wel van een van de belangrijkste en bekendste sutra’s uit het boek: Yogas citta-vrtti-nirodhah. Met als vertaling: yoga is het stilzetten van de wijzigingen van het denken. Door veel yogabeoefenaars werd het geinterpreteerd als “stoppen met denken”, maar daar nam ik geen genoegen mee. Twee weken lang las ik iedere dag de sutra, bestudeerde ik de verschillende commentaren en verdiepte ik me in het yoga mensbeeld. Maar ik kwam niet veel verder dan “stoppen met denken”. Tot ik op een dag stil bleef staan bij de volgende zin: “Het spreekt vanzelf dat de betekenis van deze woorden pas voldoende duidelijk zal worden als het boek grondig bestudeerd is en als de diverse aspecten van het onderwerp overwogen zijn in hun betrekking tot elkaar.” “Zie je wel, nu heb je 8 jaar lang je bezig gehouden met Yoga en de 2^e sutra uit het boek begrijp je nog niet eens, laat staan dat je het kunt uitleggen aan je leerlingen”, klonk een gemeen stemmetje diep in mij.

De ballon steeg op

 “Gaan jullie vanavond naar de heksenkring?”, vroeg dochter Rosalie die ochtend. Ik grijnsde. Ze had onze meditatiegroep, waarmee we iedere maand bij elkaar kwamen, gekscherend heksenkring genoemd. En daar zat misschien wel een kern van waarheid in (!). Ik had besloten om mijn sutra eens even helemaal te laten rusten en me te richten op de oefeningen die op het programma stonden. Wat asana’s, een pranayama, een mudra en vervolgens een samyama op het manipura chakra. Er ontstond een gevoel alsof ik steeds verder opsteeg in een ballon, en alle ballast overboord werd gegooid. Steeds hoger en hoger en een steeds ijlere lucht. Totdat er niets meer was. Ik besefte dat dit in de buurt van mijn sutra kwam, maar dat ik er nog niet was. “Dit is het: Yoga leidt tot niets”, mompelde ik in de auto terug naar huis.

Niets in een wereld vol iets

En is dat ook niet wat er in deze sutra van 4 woorden wordt geschreven? Yoga staat voor verbinding, op verschillende niveaus. Met uiteindelijk de verbinding van Brahman met Atman. Om daar te komen dient er bijvoorbeeld door de 8 stappen van Raja Yoga controle te komen over de verschillende lichamen: het fysieke lichaam, het etherische (energie) lichaam, het astrale lichaam (emoties) en het mentale lichaam (gedachten). Als er controle komt over de vritti’s (dat was de ballast van toen ik in mijn ballon zat), kun je steeds hoger stijgen. En uiteindelijk in Nirbija Samadhi terechtkomen. En dat valt eigenlijk niet te omschrijven. Laat staan uit te leggen. Want hoe leg je “niets” uit in een wereld vol “iets”? 

De Spirituele Lessen trachten de Yoga Sutra's tot leven te brengen. Boven iedere les vind je dan ook een sutra waar de les naar kan verwijzen. Misschien kom jij door zelfstudie en dieplezen weer tot andere realisaties. Dat is de weg van de innerlijke wijsheid.